Bildiyimiz kimi bütün dünyanın ən aktual mövzusu təbiəti qorumaq qayğısına qalmaq və gələcək nəsillərə ötürməkdir. Azərbaycan zəngin təbiəti ilə hər zaman seçilir. Buna görədə Ulu Öndər Heydər Əliyev respublikamızda ekoloji vəziyyətin düzəlməsi eyni zamanda təbiətin bizə verdiyi təbii ehtiyyatlardan düzgün istifadəsi üçün rəhbərlik etdiyi zamanlarda( 1969-1982) bir sıra tədbirlərin təşkilatçısı olmuşdu. Yaşıl enerjiyə keçit müasir dövrün bütün dünyanın əsas məqsədlərindən biridir. Dünyada bir sıra tədbirlər keçirilir təbiətin qorunması üçün insanlara çağırışlar olunur. Azərbaycan da bu sahəyə xususi diqqət göstərir.
Azərbaycan respublikasının prezidenti cənab İlham Əliyev işğaldan azad olunmuş ərazilərdə “ yaşıl enerji” zonasına çevrilməsi üçün bir sıra tədbirlər keçirir. Buna görədə “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərdə “yaşıl enerji” zonasının yaradılması ilə bağlı tədbirlər haqqında” İlham Əliyev 3may 2021ci il tarixli 2620 nömrəli sərəncamı ilə beynəlxalq məsləhətçi şikətin cəlb edilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
Yaşıl enerjiyə keçid (bərpa olunan enerji mənbələrinə, məsələn, günəş, külək, su və bioenerjiyə keçid) Azərbaycan, region və dünya üçün bir sıra mühüm faydalar vəd edir. Bu keçid həm ekoloji, həm iqtisadi, həm də sosial sahələrdə bir çox müsbət nəticələr doğura bilər :
Azərbaycan üçün faydalarında enerji təhlükəsizliyi: Azərbaycanın enerji resursları əsasən neft və qaz üzərində qurulub. Yaşıl enerjiyə keçid ölkənin enerji şaxələndirilməsini təmin edərək, uzunmüddətli enerji təhlükəsizliyini artırar.Ekoloji dayanıqlıq: Bərpa olunan enerji mənbələrinə keçid ətraf mühitə təsirləri minimuma endirərək karbon emissiyalarını azaldacaq. Bu, həm iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə, həm də ölkənin ekologiyasını qorumaqda vacib rol oynaya bilər.İnvestisiya və texnoloji inkişaf: Yaşıl enerji sektoruna investisiyaların artırılması, yeni iş yerlərinin açılmasına və texnoloji inkişafın sürətlənməsinə səbəb ola bilər. Bu da Azərbaycan iqtisadiyyatının qeyri-neft sektorunun inkişafını dəstəkləyəcək.Qlobal enerji bazarlarında mövqeyin gücləndirilməsi: Azərbaycan həm də yaşıl enerji ixracatçısı ola bilər. Xüsusilə, Cənub Qaz Dəhlizi və yaşıl hidrogen istehsalı ilə Avropaya enerji təminatında strateji rol oynaya bilər. Region üçün faydalar: Enerji əməkdaşlığı: Azərbaycan regionda enerji tranzit ölkəsi kimi vacib mövqe tutur. Yaşıl enerjinin inkişafı qonşu ölkələr arasında enerji əməkdaşlığını gücləndirə və regional iqtisadi inteqrasiyanı təşviq edə bilər.İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə: Qafqaz və Xəzər regionu iqlim dəyişikliyindən təsirlənən bölgələrdən biridir. Bərpa olunan enerjiyə keçid bu təsirləri azaltmaq üçün mühüm addım ola bilər.Enerji asılılığının azaldılması: Regional ölkələr, xüsusilə də idxal olunan qaz və neftə yüksək asılılığı olan ölkələr, yaşıl enerji ilə öz enerji asılılıqlarını azalda və iqtisadiyyatlarını daha dayanıqlı edə bilərlər.Dünya üçün faydalarəna gəldikdə isə iqlim məqsədlərinə nail olmaq: Qlobal miqyasda yaşıl enerjiyə keçid iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə vacibdir. Azərbaycan kimi enerji istehsalçısı ölkələrin bu prosesdə iştirak etməsi qlobal karbon emissiyalarının azaldılmasına böyük töhfə verə bilər. Texnoloji inkişaf və əməkdaşlıq: Dünya ölkələri arasında yaşıl enerji texnologiyalarının mübadiləsi və əməkdaşlığı daha səmərəli enerji sistemlərinin yaradılmasına və texnoloji yeniliklərə təkan verəcək. Enerji bazarlarında dəyişiklik: Neft və qazdan asılılığın azalması qlobal enerji bazarlarının strukturunu dəyişə bilər. Yaşıl enerjinin böyüməsi dünya enerji ticarətinə yeni formatlar gətirə bilər.
Hesab edirəm ki , bu çür enerjiyə keçid təkcə Azərbaycan üçün deyil, həm də region və dünya üçün davamlı inkişafa, enerji təhlükəsizliyinə, ətraf mühitin qorunmasına və yeni iqtisadi imkanlara yol açır. Bu prosesin sürətləndirilməsi üçün strateji planlama, beynəlxalq əməkdaşlıq və texnologiya transferi vacibdir.
Vəliyeva Şəhla
Azərbaycan Universiteti, İctimai Elmlər fakültəsi